Η Αγωγή των Παιδιών στον Αθλητισμό κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο: Χριστιανική Διδασκαλία και Φυσική Αγωγή

Είναι απολύτως δυνατό να εφαρμοστούν οι βασικές αρχές της αγωγής του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου στον χώρο της Φυσικής Αγωγής και του αθλητισμού γενικότερα. Αν και ο Άγιος αναφερόταν κυρίως στην πνευματική άσκηση, οι διδασκαλίες του για την πειθαρχία, την εγκράτεια, τον στόχο και την αποφυγή της ματαιοδοξίας έχουν άμεση και ισχυρή εφαρμογή στη σωματική άσκηση και στον αθλητισμό.

1. Η Έννοια της «Άσκησης»: Σωματική και Πνευματική Προετοιμασία

Για τον Χρυσόστομο, η άσκηση (άσκησις) είναι το μέσο για την απόκτηση αρετής. Στον αθλητισμό, η σωματική άσκηση μπορεί να γίνει σχολείο πνευματικής ωρίμανσης.

 * 🏆 Ο Στόχος και ο Κανόνας: Ο Άγιος χρησιμοποιεί συχνά μεταφορές από τους αθλητές της εποχής του, τονίζοντας ότι κανένας αθλητής δεν στέφεται νικητής αν δεν αγωνιστεί «νομίμως» (σύμφωνα με τους κανόνες).

   * Εφαρμογή: Στο μάθημα Φυσικής Αγωγής, αυτό μεταφράζεται στην τήρηση των κανόνων του παιχνιδιού, τη δικαιοσύνη (fair play) και την προσήλωση στους στόχους της προπόνησης, όχι μόνο στη νίκη.

 * 💪 Η Καλλιέργεια της Εγκράτειας: Η προπόνηση απαιτεί αυτοέλεγχο και θυσίες (π.χ., διατροφή, ώρες ύπνου, αποφυγή ευκολιών). Αυτή η πειθαρχία, η εγκράτεια, είναι βασική αρετή και στον Χριστιανισμό.

   * Εφαρμογή: Ο εκπαιδευτικός μπορεί να τονίσει ότι η φυσική κατάσταση κερδίζεται με υπομονή και συνέπεια, μεταδίδοντας έτσι στα παιδιά ότι η αληθινή δύναμη πηγάζει από τον έλεγχο των σωματικών επιθυμιών.

2. Η Αποφυγή της Ματαιοδοξίας και του Εγωισμού

Η διδασκαλία του Χρυσοστόμου προειδοποιεί για την παγίδα της ματαιοδοξίας (εγωισμός και υπερβολική φροντίδα για την εξωτερική εμφάνιση/δόξα). Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στον πρωταθλητισμό.

 * 🚫 Η Νίκη ως Μέσο, όχι ως Σκοπός: Ο αθλητισμός δεν πρέπει να γίνεται χώρος λατρείας του εγώ ή υπερηφάνειας. Ο πραγματικός αθλητής πρέπει να αγωνίζεται για την πρόοδο και την τελειότητα, όχι για τον έπαινο των ανθρώπων.

   * Εφαρμογή: Ενθάρρυνση της ταπεινοφροσύνης στη νίκη και της ευγένειας στην ήττα. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να επαινεί την προσπάθεια και τη συνεργασία περισσότερο από το αποτέλεσμα.

 * 🤝 Η Αξία της Ομάδας: Η συνεργασία σε ομαδικά αθλήματα αντικατοπτρίζει την αγάπη και την αλληλεγγύη που διδάσκει η χριστιανική αγωγή. Ο αθλητής δεν πρέπει να κυνηγά την προσωπική δόξα εις βάρος του συνόλου.

3. Ο Ρόλος του Εκπαιδευτικού/Προπονητή

Όπως οι γονείς, έτσι και οι εκπαιδευτικοί Φυσικής Αγωγής είναι οι πρώτοι διδάσκαλοι του ήθους μέσα στον χώρο άσκησης.

 * 👨‍🏫 Παράδειγμα και Ήθος: Ο προπονητής πρέπει να είναι πρότυπο ήθους, πειθαρχίας και ευγενούς άμιλλας. Ο Χρυσόστομος θα υποστήριζε ότι η ψυχραιμία του προπονητή σε συνθήκες πίεσης είναι πιο διδακτική από κάθε λόγο.

 * 🗣️ Η Νουθεσία με Αγάπη: Η διόρθωση λαθών και η επιβολή πειθαρχίας πρέπει να γίνονται με ήρεμο λόγο και αγάπη, αποφεύγοντας τον θυμό και την προσβολή, ώστε να μην σκληραίνει η ψυχή του παιδιού/αθλητή. Η τιμωρία πρέπει να έχει παιδευτικό σκοπό (διόρθωση) και όχι εκδικητικό.

4. Η Φυσική Αγωγή ως Υπηρεσία

Σύμφωνα με την ευρύτερη διδασκαλία του Χρυσοστόμου, ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματική ενότητα, και το σώμα είναι «ναός του Αγίου Πνεύματος» (όπως αναφέρει ο Απόστολος Παύλος, του οποίου ο Χρυσόστομος ήταν μεγάλος ερμηνευτής).

 * 🌱 Υγεία για Προσφορά: Η φροντίδα του σώματος μέσω της Φυσικής Αγωγής δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για να είναι το σώμα υγιές και ικανό να υπηρετήσει τον άνθρωπο και τον Θεό μέσω του έργου και της αγάπης προς τον πλησίον.

 * 🧘 Η Χαρά της Κίνησης: Η εκγύμναση και το παιχνίδι μπορούν να γίνουν πηγή υγιούς χαράς και εσωτερικής ειρήνης, απαλλάσσοντας το παιδί από την ένταση και το άγχος, φέρνοντάς το σε ισορροπία.

Επομένως, η χριστιανική αγωγή, όπως τη δίδαξε ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, παρέχει ένα ισχυρό ηθικό και παιδαγωγικό πλαίσιο για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής, μετατρέποντάς το από απλή σωματική άσκηση σε ολοκληρωμένη αγωγή του ήθους και του χαρακτήρα.

Πηγή: "Εις το, και συ, παιδίον, πορεύθητι" & "Προς την Θεοδώραν" 

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος