Θερμορρύθμιση κατά την άσκηση

Παραγωγή θερμότητας

 Θερμότητα παράγεται τόσο κατά την ηρεμία του μυός όσο και κατά την συστολή του. Η θερμοπαραγωγή κατά την μυϊκή προσπάθεια είναι πάντοτε μεγαλύτερη από την θερμοαποβολή και για αυτό προκαλείται άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, που είναι ανάλογη με τη σχετική ένταση και όχι με την απόλυτη ένταση της μυϊκής προσπάθειας.

  Η ποσότητα της θερμότητας που παράγεται κατά την άσκηση μπορεί να υπολογιστεί αν γνωρίζουμε το συντελεστή απόδοσης, που είναι ο λόγος της παραγόμενης μηχανικής ενέργειας προς τη δαπανούμενη χημική ενέργεια. Ο συντελεστής απόδοσης της ανθρώπινης χημικοδυναμικής μηχανής είναι γύρω στα 25%.

  Η ανώτατη θερμοκρασία που έχει μετρηθεί σε αθλητή είναι 41,1 βαθμούς Κελσίου, που αποτελεί  και το ανώτατο όριο της θερμικής ανοχής του ανθρώπου.

Αποβολή θερμότητας

  Η θερμότητα αποβάλλεται από το σώμα με τους εξής φυσικούς τρόπους:

το ρεύμα του αέρα

την αγωγή

την ακτινοβολία

την εξάτμιση

  Η επικράτηση του ενός ή του άλλου τρόπου εξαρτάται κυρίως από τη σχετική ένταση της άσκησης και τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Σε χαμηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες, η αποβολή της σωματικής θερμότητας γίνεται περισσότερο με το ρεύμα αέρα και την ακτινοβολία, ενώ σε υψηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες η συμβολή της εξάτμισης του ιδρώτα είναι μεγαλύτερη.

Αφυδάτωση κατά την άσκηση

  Ο ρυθμός της αφυδάτωσης  εξαρτάται από την παραγωγή θερμότητας και από την περιβαλλοντική θερμοκρασία. Σε έναν μαραθώνιο δρόμο η μέση απώλεια νερού είναι 3,7% του σωματικού βάρους και κυμαίνεται από 1,7 μέχρι 6,2%. Αφυδάτωση που ισοδυναμεί με  5% του σωματικού βάρους, μειώνει την ικανότητα του οργανισμού για έντονη και παρατεταμένη μυϊκή προσπάθεια από 20% μέχρι 30%.  Για το λόγο αυτό κατά την άσκηση πρέπει να γίνεται αναπλήρωση του χαμένου νερού. 

  Στην αφυδάτωση, μαζί με το νερό, αποβάλλονται και ηλεκτρολύτες, που πρέπει κι αυτοί να αναπληρώνονται με την κανονική διατροφή.

Θερμικές διαταραχές

  Η μεγάλη εφίδρωση κατά την άσκηση προκαλεί αφυδάτωση που μπορεί να οδηγήσει σε κράμπες, θερμοεξάντληση και θερμοπληξία. Οι κράμπες προκαλούνται από μεγάλη απώλεια αλατιού που περιέχει ο ιδρώτας. Η θερμοεξάντληση προκαλείται από καρδιακή ανεπάρκεια και από αφυδάτωση. Η θερμοπληξία οφείλεται σε υπερβολική άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος που μπορεί να φθάσει μέχρι 43 βαθμούς Κελσίου. Στην περίπτωση αυτή η λειτουργία των θερμορρυθμιστικών κέντρων και των ιδρωτοποιών αδένων αναστέλλεται και μπορεί να αποβεί μοιραία.

Θερμοεγκλιματισμός

  Η ανοχή του σώματος στη ζέστη μπορεί να αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό, όταν ασκείται κανείς σε θερμό περιβάλλον. Ο θερμοεγκλιματισμός αυτός οφείλεται στην αυξημένη παραγωγή ιδρώτα και σε καρδιοκυκλοφοριακές προσαρμογές. Ο εγκλιματισμός επισπεύδεται με την άσκηση σε θερμό περιβάλλον, αλλά από μόνη της η άσκηση δεν προκαλεί θερμικές προσαρμογές. 

Αγωνιστική προθέρμανση

    Η σπουδαιότητα της προθέρμανσης στην βελτίωση της απόδοσης έχει τόσο θεωρητική όσο και πειραματική βάση. Ευρήματα όμως από διάφορα εργαστήρια έθεσαν σε αμφισβήτηση την ωφελιμότητα της προθέρμανσης. Η αμφισβήτηση αυτή υπαγορεύεται από διάφορους λόγους, όπως είναι π.χ. μεθοδολογικές διαφορές, ατέλειες στον πειραματικό σχεδιασμό, ψυχολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανοχή για μυϊκή προσπάθεια, διαφορετικοί τρόποι ανύψωσης της θερμοκρασίας του σώματος κ.α. Παρόλα αυτά μπορούμε να πούμε πως η ειδική προθέρμανση. καθώς και διάφορα φυσικά μέσα προθέρμανσης, έχουν ευεργετική επίδραση στη σωματική απόδοση.

Πηγή: ΕΡΓΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΜΥΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ

ΒΑΣΙΛΗ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ