Γυμνάσια για τα χέρια

 

Ο γενικός όρος που μ' αυτόν χαρακτήριζαν τα γυμνάσια των χεριών λεγόταν χειρονομίαι και οπωσδήποτε δεν είναι ταυτόσημη με τη λέξη σκιαμαχία, που ήταν οι κινήσεις που έκαναν οι πυγμάχοι (πύκτες) ενάντια σε εικονικό αντίπαλο και που οπωσδήποτε αναφέρεται στη γύμναση όλου του σώματος. Το "πιτυλίζειν" ή "πιτύλισμα" ήταν οι κινήσεις που γίνονταν για την κωπηλασία, και από τον όρο φαίνεται ότι οι γυμναζόμενοι έκαναν ρυθμικά (πιτύλισμα) τις κινήσεις των κωπηλατών.

Το "πύξ ατρεμίζειν" ήταν ασκήσεις \, όπως είδαμε, των χεριών που έμεναν σε διάφορες θέσεις μέχρι να τρέμουν.

Η "κωρυκομαχία" ήταν μια άσκηση των χεριών που φαίνεται δεν εξυπηρετούσε μόνο τους πυγμάχους, αλλά όλους τους αθλητές. Ο Κώρυκας, όργανο παρόμοιο με τον σημερινό πυγμαχικό σάκκο, χρησιμοποιούνταν για τον ίδιο με τον σημερινό σκοπό : να γυμνάζει τα χέρια με αντίσταση.

Η "ακροχειρία" ως γύμνασμα φαίνεται ότι ήταν πολύ συνηθισμένη στους Έλληνες. Ήταν η άσκηση με την οποία πιάνονταν στα χέρια οι αθλητές, πριν αρχίσουν να παλεύουν. Όποιος έχανε την ισορροπία του ήταν ο ηττημένος.

Η "αλτηροβολία", που ο Παυλίνης την αναφέρει σαν γυμνάσιο των χεριών, φαίνεται ότι ήταν άσκηση περισσότερο για το άλμα.

Η αναρρίχηση σε σχοινιά ήταν δημοφιλής άσκηση.

Γυμνάσια για πόδια

Όπως για τα χέρια, έτσι και για τα πόδια χρησιμοποιούσαν τέτοιους εννοιολογικούς όρους, που η αναφορά τους και μόνο δίνει το περιεχόμενο στη λέξη.

Ο Ορειβάσιος, αν και ζει στον 4ομΧ αιώνα, επειδή χρησιμοποιεί όλες τις αρχαίες πηγές, δίνει με λεπτομέρεια τους όρους που, φαίνεται, δεν άλλαξαν μέσα στους αιώνες. Διέκριναν τις ασκήσεις σε "δρομικές" και "αλτικές". Στην πρώτη κατηγορία ήταν ο "ανατροχασμός", στον οποίο έτρεχαν ανάποδα προς τα πίσω (ανα-τρέχω). Ο "περιτροχασμός" (περι-τρέχω) ήταν δρόμος γύρω γύρω, χωρίς να ξέρουμε αν γινόταν πλάγια ή κανονικά σε κύκλο.

Το "εκπλεθρίζειν" ήταν άσκηση με την οποία έτρεχαν πίσω εμπρός και που σιγά σιγά μειωνόταν η διαδρομή (όπως στο μπάσκετ σήμερα). Αλματικές ασκήσεις για πόδια είχαν τον "αφαλμό", άλμα σχεδόν επί τόπου με εναλλαγή των σκελών ταυτόχρονα, τον "εξαλμό", ίδια άσκηση με μετακίνηση εμπρός. Το "προς πυγήν άλμα" ήταν άσκηση με το άλμα επί τόπου και χτυπούσαν με τις φτέρνες τους γλουτούς.  Η ίδια άσκηση στη Σπάρτη ονομαζόταν "βίβασις". Όμως τη βίβαση ο Αριστοφάνης τη σατιρίζει ότι είναι η κύρια άσκηση της Σπαριάτισσας, για να γίνει "ζωηρή", ενώ ο Ιπποκράτης λέγει ότι προκαλεί έκτρωση και αιμορροΐδες.

Πηγή: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Σωτήρης Γ. Γιάτσης