Σιδεροπενία και Αθλητική Αναιμία

Ο Δρ Έρικ Γουότς

Ο Δρ Έρικ Γουότς, DM FRCP , MRCPath Dip Hith Mgt είναι Σύμβουλος Αιματολογίας στο Νοσοκομείο και η ερευνητική του εμπειρία συμπεριλαμβάνει την επίδραση της άσκησης στο αίμα. Είναι δεινός δρομέας και συμμετέχει σε διάφορα μαθήματα και συνέδρια αθλητριατικής

 

Γιατί χρειαζόμαστε σίδηρο;

  Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τη ζωή. Συνδέεται με το οξυγόνο και το μεταφέρει σε όλο τον οργανισμό και εντός των κυττάρων, όπου ελευθερώνεται ενέργεια με την οξυγόνωση (ή την καύση ) του άνθρακα και του υδρογόνου που προέρχονται από τη τροφή. Ο περισσότερος σίδηρος στο αίμα είναι με τη μορφή αιμοσφαιρίνης , της ουσίας που δίνει χρώμα στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η αντίστοιχη ουσία στους μυς ονομάζεται μυοσφαιρίνη.

    Αν και απαραίτητος για τη ζωή, ο σίδηρος είναι και δυνητικά τοξικός σε περίπτωση που η συγκέντρωσή του είναι υψηλή σε ορισμένους ιστούς, ιδιαίτερα στην καρδιά, το ήπαρ και το πάγκρεας. Υπερβολική ποσότητα σιδήρου στο σώμα προκαλεί μια σπάνια ασθένεια, την αιμοχρωμάτωση , που μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική βλάβη, διαβήτη και καρδιακή ανεπάρκεια. Ο οργανισμός δεν έχει αποτελεσματικό μηχανισμό για να αποβάλλει τον επιπλέον σίδηρο, και για το λόγο αυτό η πρόληψη της υπερφόρτωσης σιδήρου γίνεται με τον έλεγχο της απορρόφησής του από το έντερο, που συνήθως είναι γύρω στο 10%. Με μια τυπική διατροφή, η παροχή σιδήρου είναι περίπου 1 mg ημερησίως και η ποσότητα αυτή επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες των περισσότερων ανδρών και των γυναικών στη φάση που δεν έχουν περίοδο και δεν είναι έγκυες. 

     Σε φυσιολογικές συνθήκες ο σίδηρος χάνεται από τον οργανισμό μέσω των κυττάρων που αποβάλλονται από το δέρμα και το γαστρεντερικό σωλήνα, δηλαδή από το στομάχι και τα έντερα. Ή έμμηνος ρύση αυξάνει την ανάγκη για σίδηρο σε ποσότητα 2-3 mg ημερησίως. Οι γυναίκες με έντονη περίοδο χρειάζονται μεγαλύτερη ποσότητα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι επιπλέον ανάγκες για σίδηρο είναι περίπου 2 mg ημερησίως.

    Εκτός από την απώλεια σιδήρου με την έμμηνο ρύση, απώλεια αίματος μπορεί να συμβεί και λόγω ιατρικών προβλημάτων όπως το έλκος και οι αιμορροΐδες. Όταν το αίμα χάνεται από τις αιμορροΐδες, είναι πάντα ορατό, αλλά αίμα μπορεί να χαθεί και από έλκος του δωδεκαδακτύλου, χωρίς να παρουσιάζει συμπτώματα, και το αίμα – που αναμειγνύεται με άλλα περιεχόμενα των εντέρων – μπορεί να μην είναι τόσο ορατό. Κατά συνέπεια, η αναιμία υπάρχει συχνά χωρίς εμφανές αίτιο.  

Η απορρόφηση αυξάνεται με :	Η απορρόφηση μειώνεται με :
·        Δισθενή σίδηρο (αίμη) π.χ. στο κρέας, τα ψάρια, τα πουλερικά και τα εντόσθια	Τρισθενή σίδηρο (χωρίς αίμη) π.χ. στα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά και τους ξηρούς καρπούς
·        Όξινο περιβάλλον όπως το στομάχι	·        Αλκαλικό περιβάλλον όπως στο δωδεκαδάκτυλο
·        Βιταμίνη C	·        Τανίνες, π.χ. τσάι
·        Μερικά σάκχαρα όπως φρουκτόζη και σορβιτόλη	·        Φωσφορικά, π.χ. κρόκος του αυγού
·        Εγκυμοσύνη	·        Υπερφόρτωση σιδήρου
·        Νηστεία / Δίαιτα	·        Ασθένεια από λοίμωξη ή φλεγμονή π.χ. αρθρίτιδα
·        Σιδηροπενία	·        Άλλες ουσίες όπως το φυτικό οξύ, το μπραν (είδος δημητριακού) και ανόργανα στοιχεία όπως το ασβέστιο